Công cụ quang phổ năng lượng tối (DESI) đã tạo ra bản đồ 3D lớn nhất từ trước đến nay về vũ trụ của chúng ta, sử dụng hàng triệu thiên hà và chuẩn tinh. Dữ liệu thu thập được, khi kết hợp với các thí nghiệm khác, đang hé lộ những dấu hiệu cho thấy tác động của năng lượng tối có thể đang suy yếu theo thời gian. Phát hiện này có thể đòi hỏi một sự điều chỉnh đáng kể đối với mô hình chuẩn về cách vũ trụ vận hành. Năng lượng tối, một thành phần bí ẩn chiếm phần lớn vũ trụ, được cho là động lực thúc đẩy sự giãn nở加速膨張 của vũ trụ. Tuy nhiên, bản chất chính xác của năng lượng tối vẫn là một trong những câu hỏi lớn nhất trong vật lý học hiện đại. Mô hình chuẩn vũ trụ học, hay còn gọi là mô hình Lambda-CDM, giả định rằng năng lượng tối là một hằng số vũ trụ, nghĩa là mật độ của nó không thay đổi theo thời gian. Tuy nhiên, những kết quả mới từ DESI đang đặt ra nghi vấn về giả định này. DESI, đặt tại Đài quan sát Kitt Peak ở Arizona, đã thu thập dữ liệu quang phổ từ hàng triệu thiên hà và chuẩn tinh trong nhiều năm. Bằng cách đo độ dịch chuyển đỏ của các vật thể này, các nhà khoa học có thể xác định khoảng cách của chúng và tạo ra một bản đồ 3D chi tiết về vũ trụ. Bản đồ này cho phép các nhà nghiên cứu nghiên cứu sự phân bố của vật chất trong vũ trụ và cách nó thay đổi theo thời gian. Phân tích dữ liệu DESI cho thấy rằng tốc độ giãn nở của vũ trụ có thể không ổn định như mô hình Lambda-CDM dự đoán. Thay vào đó, có những dấu hiệu cho thấy năng lượng tối có thể đang suy yếu, dẫn đến sự chậm lại trong quá trình giãn nở. Mặc dù những dấu hiệu này vẫn chưa đủ mạnh để khẳng định chắc chắn, nhưng chúng đủ để thu hút sự chú ý của các nhà vũ trụ học trên toàn thế giới. Nếu những kết quả này được xác nhận bởi các nghiên cứu trong tương lai, chúng sẽ có những tác động sâu sắc đến sự hiểu biết của chúng ta về vũ trụ. Nó có thể đòi hỏi một mô hình mới về năng lượng tối, có thể liên quan đến các hạt hoặc trường mới chưa được biết đến. Ngoài ra, nó có thể ảnh hưởng đến sự hiểu biết của chúng ta về số phận cuối cùng của vũ trụ. Các nhà khoa học đang tiếp tục phân tích dữ liệu DESI và thu thập thêm dữ liệu để xác nhận hoặc bác bỏ những dấu hiệu này. Các thí nghiệm khác, như Kính viễn vọng Không gian Euclid của Cơ quan Vũ trụ Châu Âu, cũng đang thu thập dữ liệu có thể giúp làm sáng tỏ bản chất của năng lượng tối. Sự kết hợp của các quan sát này sẽ cung cấp một bức tranh đầy đủ hơn về vũ trụ và vai trò của năng lượng tối trong sự tiến hóa của nó. Việc khám phá ra rằng năng lượng tối có thể tiến hóa theo thời gian sẽ mở ra những con đường nghiên cứu mới và có thể dẫn đến những đột phá lớn trong vật lý học và vũ trụ học. Nó nhắc nhở chúng ta rằng vũ trụ vẫn còn chứa đựng nhiều bí ẩn và chúng ta vẫn còn rất nhiều điều để học hỏi về thế giới xung quanh mình. Những phát hiện từ DESI không chỉ củng cố những gợi ý trước đó về sự tiến hóa của năng lượng tối mà còn nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tiếp tục khám phá và nghiên cứu vũ trụ. Với những công cụ mạnh mẽ như DESI và Euclid, chúng ta đang tiến gần hơn đến việc giải mã những bí ẩn sâu sắc nhất của vũ trụ và hiểu rõ hơn về vị trí của chúng ta trong đó.
