Instagram chính thức trao quyền kiểm soát thuật toán cho người dùng: "Reset" bảng tin theo ý muốn
Hãy tưởng tượng bạn mở điện thoại lên để giải trí, nhưng thay vì nội dung bạn quan tâm, đập vào mắt là hàng loạt video nhảy nhót vô tri hoặc quảng cáo thuốc giảm cân mà bạn chưa từng tìm kiếm. Đó là nỗi ám ảnh chung của hàng tỷ người dùng Instagram suốt thời gian qua. Nhưng bắt đầu từ hôm nay, 10/12/2025, Meta tuyên bố họ sẽ trao lại chìa khóa cho bạn với tính năng "Recommendation Controls" (Kiểm soát đề xuất).
Không còn là những lời hứa hẹn chung chung, tính năng này đang được tung ra trên toàn cầu ngay lúc này. Liệu đây là một công cụ thực sự hay chỉ là một nút bấm "giả dược" để xoa dịu dư luận?
Quyền lực mới trong tay người dùng: Chọn lọc thay vì thụ động
Khác với các bản cập nhật giao diện trước đây, lần này Instagram đã can thiệp sâu vào phần "bếp núc" của ứng dụng. Truy cập vào phần Cài đặt, bạn sẽ thấy một giao diện điều khiển hoàn toàn mới. Tại đây, không còn là những thanh trượt mơ hồ, người dùng có thể tích chọn trực tiếp vào 12 danh mục chủ đề cứng (như Chính trị, Thể thao, Thời trang...) để ra lệnh cho AI ưu tiên hoặc chặn đứng chúng khỏi Bảng tin và Reels.
Thú vị hơn là khả năng nhập liệu thủ công. Bạn ghét các video "biến hình"? Bạn có thể thêm từ khóa này vào một trong 5 ô chủ đề tùy chỉnh để lọc bỏ chúng. Đây là cách tiếp cận trực diện: thay vì chờ AI đoán ý qua hành vi like/share, bạn nói thẳng vào mặt thuật toán điều bạn muốn.
Đặc biệt, nút "Reset All" (Làm mới tất cả) hoạt động như một công tắc tẩy não AI. Khi kích hoạt, nó sẽ đưa thuật toán về trạng thái sơ khai như ngày đầu bạn lập tài khoản, cho phép bạn dạy lại AI từ tờ giấy trắng. Meta AI cũng được tích hợp để "đọc vị" sự khó chịu của bạn. Nếu bạn lướt qua quá nhanh một loạt video mèo, hệ thống sẽ tự động bật pop-up hỏi: "Bạn có muốn ẩn chủ đề Thú cưng không?".
Tại sao thay đổi này lại quan trọng lúc này?
Thực tế, Meta không làm điều này chỉ vì lòng tốt. Họ đang bị dồn vào chân tường. Áp lực từ Đạo luật Dịch vụ Kỹ thuật số (DSA) của Châu Âu buộc các nền tảng phải minh bạch hóa "hộp đen" thuật toán. Hơn nữa, báo cáo tài chính quý 3/2025 chỉ ra một con số đáng báo động: 45% người dùng phàn nàn rằng bảng tin của họ đang trở nên hỗn loạn và thiếu kiểm soát.
Tính năng này là nước đi buộc phải có để giữ chân người dùng. Tại Châu Âu, nó đi kèm với một bảng báo cáo chi tiết về việc lựa chọn chủ đề của bạn sẽ ảnh hưởng thế nào đến quảng cáo hiển thị, đảm bảo tuân thủ GDPR.
Hiệu quả bước đầu có vẻ hứa hẹn. Báo cáo nóng từ The Information sáng nay (10/12) cho thấy nhóm người dùng thử nghiệm beta đã giảm được 30% nội dung rác không liên quan. Dữ liệu từ Sensor Tower cũng ghi nhận một tín hiệu tích cực: chỉ trong 24 giờ đầu triển khai, tương tác của người dùng với các cài đặt này đã tăng vọt 20%. Rõ ràng, người dùng đang "khát" quyền kiểm soát hơn bao giờ hết.
Phản ứng từ cộng đồng: Hào hứng nhưng vẫn còn hoài nghi
Mạng xã hội X (Twitter cũ) sáng nay tràn ngập ảnh chụp màn hình các bảng tin "sạch bóng" nội dung rác. Dữ liệu từ Brandwatch cho thấy 65% phản ứng là tích cực, chủ yếu đến từ Gen Z (18-34 tuổi), những người coi việc thanh lọc feed là một liệu pháp cho sức khỏe tinh thần.
Tuy nhiên, không phải ai cũng lạc quan. Trên các diễn đàn công nghệ như Reddit, một cuộc tranh luận gay gắt đang nổ ra. 25% ý kiến hoài nghi đặt ra một câu hỏi sắc sảo: Nếu ai cũng chỉ chọn xem những gì mình thích, liệu chúng ta có đang tự nhốt mình vào các "buồng vang thông tin" (echo chambers) cực đoan hơn không? Khi bạn chặn hết các quan điểm chính trị trái chiều, thế giới quan của bạn sẽ bị thu hẹp lại đáng kể.
Về phía những người sáng tạo nội dung (Creators), đây có thể là một cơn ác mộng. Nếu người dùng chặn chủ đề "Lifestyle", các influencer mảng này sẽ mất đất diễn. Các phân tích sơ bộ cho thấy phạm vi tiếp cận tự nhiên (organic reach) của một số tài khoản đã bốc hơi 10-15% khi người dùng bắt đầu siết chặt bộ lọc.
Tác động đến thị trường và tương lai của thuật toán
Động thái này của Instagram đang thiết lập một luật chơi mới. Trong khi LinkedIn bắt người dùng trả tiền cho các tính năng cao cấp, Meta chơi bài miễn phí và đồng bộ hóa cài đặt này trên mọi thiết bị.
Tại các thị trường đặc thù như Ấn Độ hay Nhật Bản, việc cho phép lọc theo các chủ đề địa phương (như Bollywood hay J-Pop) đã đẩy mức tương tác tăng 40% trong giai đoạn thử nghiệm. Điều này chứng minh rằng khi thuật toán bớt "máy móc" và hiểu văn hóa hơn, người dùng sẽ ở lại lâu hơn.
Tuy nhiên, câu hỏi lớn nhất vẫn còn bỏ ngỏ: Meta sống bằng quảng cáo. Nếu tính năng này hoạt động quá tốt và người dùng lọc bỏ hết các nội dung thương mại tiềm năng, liệu doanh thu của họ có bị ảnh hưởng? Và liệu đến lúc đó, thuật toán có "vô tình" quên đi các cài đặt của bạn để chèn quảng cáo trở lại? Nút "Reset" đã có đó, nhưng quyền lực thực sự có thuộc về người dùng hay không, thời gian sẽ trả lời.
