Tham vọng chinh phục sao Hỏa của Cơ quan Vũ trụ châu Âu (ESA) là một câu chuyện dài đầy kiên trì và không ít trắc trở. Gần hai mươi năm đã trôi qua kể từ khi cam kết ban đầu được đưa ra cho ExoMars, một chương trình hàng đầu được thiết kế để tìm kiếm dấu hiệu sự sống trên Hành tinh Đỏ và thực hiện cú hạ cánh lịch sử của châu Âu lên bề mặt sao Hỏa. Hành trình này, tuy nhiên, đã chứng kiến nhiều thay đổi, trì hoãn và những khúc quanh bất ngờ, phản ánh sự phức tạp và rủi ro cố hữu trong việc khám phá không gian sâu. Ban đầu được hình dung như một nỗ lực hợp tác, ExoMars đã trải qua nhiều lần tái cấu trúc và đối mặt với những thách thức đáng kể. Kế hoạch ban đầu liên quan đến sự hợp tác chặt chẽ với các cơ quan vũ trụ khác, bao gồm cả Roscosmos của Nga. Tuy nhiên, các sự kiện địa chính trị, đặc biệt là cuộc xung đột ở Ukraine, đã dẫn đến việc chấm dứt hợp tác với Nga vào năm 2022. Điều này tạo ra một trở ngại lớn, vì Nga dự kiến cung cấp tên lửa đẩy Proton và nền tảng hạ cánh Kazachok cho xe tự hành Rosalind Franklin của ESA. Việc mất đi các thành phần quan trọng này buộc ESA phải quay lại bàn vẽ, tìm kiếm các giải pháp thay thế và đối mặt với sự chậm trễ không thể tránh khỏi. Sự thay đổi đột ngột này đòi hỏi ESA phải tự mình phát triển một mô-đun hạ cánh mới, một nhiệm vụ kỹ thuật phức tạp và tốn kém. Đồng thời, việc lựa chọn một phương tiện phóng mới cũng trở thành ưu tiên hàng đầu. Những thay đổi này không chỉ ảnh hưởng đến lịch trình mà còn làm tăng đáng kể chi phí của dự án. Lịch sử của ExoMars, với nhiều lần thay đổi đối tác, thiết kế lại tàu vũ trụ và phương tiện phóng, nhấn mạnh những khó khăn mà châu Âu gặp phải trong nỗ lực tự chủ tiếp cận bề mặt sao Hỏa, một thành tích mà cho đến nay chỉ có Hoa Kỳ đạt được một cách nhất quán. Trọng tâm của sứ mệnh ExoMars là xe tự hành Rosalind Franklin, được đặt theo tên nhà hóa học tiên phong người Anh có công trình đóng góp vào việc khám phá cấu trúc DNA. Xe tự hành này được trang bị một bộ công cụ khoa học tiên tiến, đặc biệt là một máy khoan có khả năng lấy mẫu đất đá từ độ sâu lên đến hai mét. Đây là một khả năng độc đáo, vì nó cho phép các nhà khoa học phân tích các mẫu vật được che chắn khỏi bức xạ bề mặt khắc nghiệt của sao Hỏa, nơi các dấu hiệu sinh học cổ đại (nếu có) có nhiều khả năng được bảo tồn tốt hơn. Mục tiêu chính là tìm kiếm bằng chứng về sự sống trong quá khứ hoặc hiện tại trên Hành tinh Đỏ. Bất chấp những khó khăn và sự không chắc chắn kéo dài, ESA và các quốc gia thành viên vẫn cam kết với mục tiêu của ExoMars. Nỗ lực hiện đang tập trung vào việc hoàn thiện thiết kế và chế tạo nền tảng hạ cánh mới của châu Âu, đồng thời đảm bảo một phương tiện phóng đáng tin cậy cho cửa sổ phóng tiềm năng tiếp theo, có thể là vào cuối thập kỷ này hoặc đầu những năm 2030. Sự kiên trì này phản ánh tầm quan trọng chiến lược và khoa học mà châu Âu đặt vào việc khám phá sao Hỏa. Thành công của ExoMars sẽ là một cột mốc quan trọng, không chỉ khẳng định năng lực công nghệ của châu Âu mà còn mở ra những hiểu biết sâu sắc về khả năng tồn tại sự sống ngoài Trái Đất. Hành trình đầy gian nan của ExoMars là một minh chứng cho bản chất đầy thử thách của thám hiểm không gian liên hành tinh. Nó đòi hỏi sự đầu tư dài hạn, khả năng thích ứng linh hoạt trước những thay đổi bất ngờ và sự hợp tác quốc tế bền chặt (dù đôi khi mong manh). Dù tương lai vẫn còn những ẩn số, với nhiều tên lửa, tàu đổ bộ và gần hai thập kỷ đã trôi qua, quyết tâm đưa xe tự hành Rosalind Franklin lên bề mặt sao Hỏa của châu Âu vẫn không hề suy giảm. Thế giới khoa học đang hồi hộp chờ đợi chương tiếp theo trong cuộc tìm kiếm đầy tham vọng này, hy vọng rằng cuối cùng châu Âu sẽ ghi dấu ấn của mình trên Hành tinh Đỏ.
