Một khám phá đáng chú ý gần đây đang viết lại hiểu biết của chúng ta về lịch sử sơ khai của động vật có vú. Trái với quan niệm phổ biến rằng tổ tiên động vật có vú của chúng ta chỉ thực sự phát triển mạnh mẽ và đa dạng hóa sau khi khủng long biến mất, nghiên cứu mới cho thấy một sự thay đổi quan trọng trong lối sống của chúng đã bắt đầu từ rất lâu trước đó. Cụ thể, nhiều loài động vật có vú đã bắt đầu quá trình thích nghi từ cuộc sống trên cây sang môi trường mặt đất hàng triệu năm trước sự kiện tuyệt chủng hàng loạt đánh dấu sự kết thúc của Kỷ Phấn Trắng. Phát hiện này, được công bố dựa trên các phân tích hóa thạch chi tiết, chỉ ra rằng sự chuyển đổi sang môi trường sống trên cạn không phải là một phản ứng tức thời đối với khoảng trống sinh thái do khủng long để lại. Thay vào đó, đó là một xu hướng tiến hóa đã diễn ra trong một khoảng thời gian đáng kể trước vụ va chạm tiểu hành tinh thảm khốc cách đây khoảng 66 triệu năm. Các nhà nghiên cứu đã xem xét các đặc điểm xương khớp và cấu trúc cơ thể của các hóa thạch động vật có vú từ cuối Kỷ Phấn Trắng, tìm kiếm bằng chứng về sự thích nghi với việc di chuyển và sinh sống trên mặt đất thay vì leo trèo trên cây. Bằng chứng cho thấy sự gia tăng số lượng các loài có đặc điểm phù hợp với đời sống trên cạn, chẳng hạn như cấu trúc chi khỏe hơn, khớp linh hoạt hơn theo hướng chạy hoặc đào hang, và tỷ lệ cơ thể khác biệt so với các loài sống trên cây. Sự thay đổi này gợi ý rằng động vật có vú không chỉ đơn thuần ẩn nấp trong bóng tối dưới sự thống trị của khủng long. Chúng đã tích cực khám phá và khai thác các môi trường sống mới, đa dạng hóa hành vi và chế độ ăn uống của mình. Quá trình này có thể đã được thúc đẩy bởi nhiều yếu tố, bao gồm sự thay đổi về khí hậu, sự xuất hiện của các loại thực vật mới, hoặc áp lực cạnh tranh từ các loài khác. Việc thích nghi sớm với môi trường mặt đất có thể đã đóng một vai trò quan trọng trong khả năng sống sót của một số dòng dõi động vật có vú qua sự kiện tuyệt chủng K-Pg. Những loài đã quen với việc tìm kiếm thức ăn và nơi trú ẩn trên mặt đất có thể có lợi thế hơn so với những loài hoàn toàn phụ thuộc vào môi trường sống trên cây, vốn bị tàn phá nặng nề bởi hậu quả của vụ va chạm. Khả năng đào hang hoặc tìm nơi ẩn náu dưới lòng đất cũng có thể là một yếu tố sống còn quan trọng trong giai đoạn biến đổi khí hậu khắc nghiệt và thiếu hụt thức ăn sau thảm họa. Như vậy, câu chuyện về sự trỗi dậy của động vật có vú trở nên phức tạp và hấp dẫn hơn. Thay vì chỉ là những kẻ cơ hội tận dụng sự sụp đổ của khủng long, nghiên cứu này vẽ nên một bức tranh về những sinh vật kiên cường và năng động, đã bắt đầu hành trình chinh phục mặt đất từ lâu trước khi thế giới thay đổi mãi mãi. Sự thích nghi sớm này không chỉ cho thấy khả năng tiến hóa linh hoạt của động vật có vú mà còn đặt nền móng cho sự bùng nổ đa dạng hóa ngoạn mục của chúng trong Kỷ Đại Tân sau này, cuối cùng dẫn đến sự xuất hiện của vô số loài, bao gồm cả con người.
