Trí tuệ nhân tạo (AI) đang ngày càng hiện diện sâu rộng trong mọi khía cạnh của đời sống, từ công việc đến giải trí. Tuy nhiên, cách nhìn nhận về tương lai và tác động của công nghệ này lại có sự phân hóa rõ rệt. Một khảo sát gần đây đã làm nổi bật sự khác biệt đáng kể trong thái độ đối với AI giữa giới chuyên gia và công chúng nói chung, đặc biệt khi nhìn về viễn cảnh trong hai thập kỷ tới. Trong khi những người làm việc trực tiếp và nghiên cứu về AI thường tỏ ra lạc quan, thì phần đông dân số lại có xu hướng thận trọng hơn, thậm chí là lo ngại. Giới chuyên gia, những người hiểu rõ hơn về cơ chế hoạt động và tiềm năng của AI, thường có cái nhìn tích cực về những lợi ích mà công nghệ này có thể mang lại. Họ nhìn thấy khả năng AI cách mạng hóa các ngành công nghiệp, tăng năng suất lao động, giải quyết các vấn đề phức tạp như biến đổi khí hậu hay bệnh tật, và nâng cao chất lượng cuộc sống nói chung. Sự lạc quan này bắt nguồn từ việc chứng kiến những tiến bộ vượt bậc trong học máy, xử lý ngôn ngữ tự nhiên và thị giác máy tính. Họ tin rằng với sự quản lý và định hướng đúng đắn, AI sẽ là công cụ mạnh mẽ thúc đẩy sự phát triển của nhân loại, mở ra những cơ hội chưa từng có trong khoa học, kinh tế và xã hội. Đối với họ, những rủi ro tiềm ẩn là có thể kiểm soát được thông qua các quy định và chuẩn mực đạo đức chặt chẽ. Ngược lại, công chúng dường như có cái nhìn dè dặt hơn về tương lai của AI. Nỗi lo sợ về việc AI thay thế con người trong công việc, gia tăng bất bình đẳng xã hội, hay thậm chí là những viễn cảnh đen tối về việc mất kiểm soát công nghệ thường được phản ánh qua các phương tiện truyền thông đại chúng và các tác phẩm khoa học viễn tưởng. Sự thiếu hiểu biết sâu sắc về cách thức hoạt động của AI, kết hợp với những thông tin tiêu cực được lan truyền rộng rãi, có thể góp phần tạo nên tâm lý hoài nghi này. Những lo ngại về quyền riêng tư, sự thiên vị trong thuật toán và các vấn đề đạo đức phức tạp khác cũng là những yếu tố khiến công chúng cảm thấy bất an trước sự phát triển nhanh chóng của AI. Khảo sát cho thấy sự thiếu tin tưởng này không phải là không có cơ sở, mà phản ánh những băn khoăn thực tế về tác động xã hội và cá nhân của một công nghệ đầy quyền năng. Sự khác biệt trong quan điểm giữa chuyên gia và công chúng về AI cho thấy một khoảng cách cần được thu hẹp. Có thể thấy rõ sự tương phản trong cách hai nhóm đánh giá tiềm năng và rủi ro:Chuyên gia: Thường tập trung vào tiềm năng đổi mới, hiệu quả kinh tế và giải quyết vấn đề. Họ có xu hướng tin vào khả năng quản lý rủi ro thông qua công nghệ và quy định.Công chúng: Thường lo ngại hơn về mất việc làm, vấn đề đạo đức, quyền riêng tư và khả năng mất kiểm soát công nghệ. Họ có thể cảm thấy ít được trao quyền hơn trong việc định hình tương lai AI.Khoảng cách nhận thức này không chỉ đơn thuần là sự khác biệt về kiến thức kỹ thuật. Nó còn phản ánh những giá trị, mối quan tâm và mức độ tin tưởng khác nhau vào các tổ chức phát triển và triển khai AI. Việc thiếu đối thoại cởi mở và hiệu quả giữa giới chuyên môn và cộng đồng có thể dẫn đến sự phản kháng đối với việc áp dụng AI, làm chậm quá trình đổi mới hoặc thậm chí gây ra những chính sách không phù hợp. Do đó, việc xây dựng cầu nối thông tin, tăng cường giáo dục về AI cho công chúng và thúc đẩy các cuộc thảo luận đa chiều về đạo đức và quản trị AI trở nên vô cùng quan trọng. Để AI thực sự phát huy hết tiềm năng và phục vụ lợi ích chung, cần có sự đồng thuận và tin tưởng rộng rãi hơn từ xã hội. Điều này đòi hỏi các nhà phát triển, nhà hoạch định chính sách và giới chuyên gia phải chủ động lắng nghe, giải đáp những lo ngại của công chúng một cách minh bạch và có trách nhiệm. Đồng thời, việc trang bị kiến thức cơ bản về AI cho người dân cũng là yếu tố then chốt để họ có thể tham gia vào quá trình định hình tương lai công nghệ một cách chủ động và sáng suốt. Sự thấu hiểu lẫn nhau giữa những người tạo ra công nghệ và những người sử dụng nó sẽ là nền tảng vững chắc cho sự phát triển bền vững và có trách nhiệm của trí tuệ nhân tạo trong những thập kỷ tới.
