Khi bạn xem một video trên YouTube hay Netflix, rất nhiều quy trình phức tạp diễn ra âm thầm. Dữ liệu video được tải về thiết bị của bạn, sau đó cần được giải nén và chuẩn hóa để tạo thành một luồng phát mượt mà, không gián đoạn. Quá trình mã hóa (encoding) và giải mã (decoding) dữ liệu video này đã thay đổi đáng kể qua nhiều năm, và codec AV1 (AOMedia Video 1) nổi lên như một chuẩn mực mới đầy hứa hẹn, được thiết kế để làm cho việc streaming trở nên tốt hơn bao giờ hết. AV1, được phát triển bởi Liên minh Truyền thông Mở (Alliance for Open Media - AOMedia) với sự tham gia của các ông lớn công nghệ như Google, Netflix, Amazon, Microsoft và Apple, hứa hẹn mang lại hiệu quả nén vượt trội. Điều này có nghĩa là chất lượng video tương đương hoặc cao hơn với dung lượng dữ liệu thấp hơn đáng kể so với các codec phổ biến trước đây như H.264 hay VP9. Lợi ích rõ ràng là trải nghiệm xem tốt hơn, đặc biệt trên các kết nối mạng chậm, và giảm chi phí băng thông cho các nhà cung cấp dịch vụ. Quan trọng hơn, AV1 là một codec mã nguồn mở và miễn phí bản quyền, loại bỏ rào cản chi phí cấp phép phức tạp như đối thủ HEVC (H.265). Mặc dù sở hữu nhiều ưu điểm vượt trội và được hậu thuẫn mạnh mẽ, việc triển khai AV1 trên diện rộng lại diễn ra chậm hơn dự kiến. Tại sao một công nghệ được cho là sẽ cải thiện đáng kể việc streaming lại chưa được mọi người sử dụng? Có nhiều yếu tố phức tạp góp phần vào sự chậm trễ này, tạo ra một khoảng cách giữa tiềm năng và thực tế áp dụng. Một trong những thách thức lớn nhất nằm ở chính quá trình mã hóa. AV1 đòi hỏi năng lực xử lý tính toán cao hơn đáng kể so với các codec cũ. Điều này có nghĩa là:Việc mã hóa video sang định dạng AV1 tốn nhiều thời gian và tài nguyên hơn, gây khó khăn cho các nền tảng có thư viện nội dung khổng lồ như YouTube hay Netflix khi muốn chuyển đổi toàn bộ video hiện có.Chi phí đầu tư cho phần cứng mã hóa chuyên dụng cũng là một rào cản không nhỏ đối với cả những công ty lớn và nhỏ. Bên cạnh đó, việc giải mã AV1 cũng đặt ra yêu cầu về phần cứng. Mặc dù các thiết bị mới (điện thoại thông minh, TV thông minh, card đồ họa) ngày càng hỗ trợ giải mã AV1 bằng phần cứng chuyên dụng, giúp tiết kiệm pin và đảm bảo hiệu năng, nhưng vẫn còn một lượng lớn thiết bị cũ hơn không có khả năng này. Việc giải mã bằng phần mềm tuy khả thi nhưng lại tiêu tốn nhiều tài nguyên hệ thống, ảnh hưởng đến trải nghiệm người dùng và thời lượng pin, đặc biệt trên các thiết bị di động. Sự phổ biến của các codec cũ như H.264 tạo ra một hệ sinh thái vững chắc nhưng cũng đầy sức ì. Việc chuyển đổi sang AV1 đòi hỏi sự phối hợp đồng bộ giữa các nhà cung cấp nội dung (như Netflix, YouTube), nhà sản xuất phần cứng (như Intel, Nvidia, MediaTek, Qualcomm) và nhà phát triển phần mềm (hệ điều hành, trình duyệt). Quá trình chuyển đổi này cần thời gian để đảm bảo tính tương thích và trải nghiệm người dùng liền mạch trên mọi nền tảng. Tuy nhiên, xu hướng áp dụng AV1 đang ngày càng rõ nét. YouTube và Netflix đã bắt đầu sử dụng AV1 cho một số nội dung nhất định, đặc biệt là các video độ phân giải cao hoặc trên các thiết bị được hỗ trợ. Các nhà sản xuất chip lớn đều đã tích hợp bộ giải mã AV1 vào sản phẩm mới nhất của mình. Như vậy, AV1 chắc chắn đại diện cho một bước tiến quan trọng trong công nghệ streaming video nhờ hiệu quả vượt trội và mô hình miễn phí bản quyền. Tuy nhiên, con đường đến việc áp dụng phổ biến không hề đơn giản, đòi hỏi thời gian để vượt qua các thách thức về kỹ thuật mã hóa phức tạp, sự cần thiết của hỗ trợ phần cứng giải mã chuyên dụng và sự chuyển đổi dần dần của toàn bộ hệ sinh thái công nghệ. Người dùng sẽ dần được hưởng lợi từ chất lượng streaming tốt hơn và hiệu quả sử dụng dữ liệu cao hơn khi công nghệ này trưởng thành và trở nên thông dụng hơn trên các thiết bị chúng ta sử dụng hàng ngày.
