Apple Buộc Phải "Mở Cửa" Tại Nhật Bản: Sideloading, NFC Và Cuộc Chiến Chống Độc Quyền
Sau nhiều năm kiên quyết bảo vệ mô hình "khu vườn đóng kín", Apple cuối cùng đã phải nhượng bộ trước áp lực pháp lý tại Nhật Bản. Ngày 17/12/2025, hãng xác nhận sẽ tuân thủ Đạo luật Khuyến khích Cạnh tranh đối với Phần mềm Điện thoại Thông minh mới của chính phủ Nhật, đánh dấu một thất bại đáng kể trong nỗ lực duy trì quyền kiểm soát tuyệt đối trên iPhone. Không còn là những lời hứa hẹn tự nguyện, đây là sự tuân thủ bắt buộc.
Bắt đầu từ 15/1/2026 và hoàn tất vào tháng 3 cùng năm, người dùng iPhone tại Nhật sẽ chứng kiến những thay đổi chưa từng có, xé bỏ những rào cản độc quyền mà Apple đã dựng lên suốt hơn một thập kỷ qua.
Sideloading: Khi "Khu Vườn" Không Còn Kín
Không còn độc quyền phân phối qua App Store, Apple buộc phải cho phép người dùng Nhật Bản cài đặt ứng dụng từ các nguồn bên ngoài (sideloading) và sử dụng các chợ ứng dụng của bên thứ ba. Đây là kịch bản Apple từng kịch liệt phản đối với lý do bảo mật, nhưng nay phải chấp nhận lần thứ hai, sau khi đã gục ngã trước Đạo luật DMA của Châu Âu năm 2024.
Để vớt vát quyền kiểm soát, Apple vẫn dựng lên hàng rào kỹ thuật "Notarization" (Công chứng). Khác với quy trình tại EU, phiên bản Nhật Bản yêu cầu các cuộc kiểm toán phải được Ủy ban Thương mại Công bằng Nhật Bản (JFTC) thông qua. Hãng cũng triển khai "Enhanced Gatekeeper" để quét mã độc thời gian thực. Apple tuyên bố trong báo cáo an ninh mới nhất rằng họ vẫn đảm bảo chặn được 99% mã độc, một nỗ lực nhằm trấn an người dùng rằng việc "mở cửa" sẽ không biến iPhone thành "miền Tây hoang dã" về bảo mật.
Bài Toán Kinh Tế: Giảm Phí Nhưng Vẫn "Thu Tô"
Đánh vào túi tiền nhà phát triển, Apple đưa ra một cấu trúc phí mới đầy tính toán. Dù mức hoa hồng App Store giảm từ 30% xuống còn 27% cho các ứng dụng dùng cổng thanh toán bên ngoài, hãng vẫn "gài" thêm khoản phí xử lý 3% nếu nhà phát triển vẫn muốn dùng hệ thống của Apple.
Đáng chú ý hơn là "Phí Công nghệ Cốt lõi" (Core Technology Fee). Với các chợ ứng dụng thay thế, Apple sẽ thu 50 Yên (khoảng 0,32 USD) cho mỗi lượt cài đặt sau khi vượt mốc 1 triệu lượt tải đầu tiên. Điều này có nghĩa là các "ông lớn" muốn xây dựng cửa hàng riêng sẽ phải trả một cái giá không rẻ để thoát khỏi sự kìm kẹp của Apple. JFTC gọi đây là bước tiến tích cực, nhưng thực tế, nó giống như việc Apple chuyển từ thu phí thuê nhà sang thu phí cầu đường.
NFC Và Trình Duyệt: Sự Giải Phóng Thật Sự?
Thú vị hơn cả câu chuyện ứng dụng là việc Apple buộc phải nới lỏng quyền kiểm soát phần cứng. Các ứng dụng tại Nhật giờ đây được phép dùng engine trình duyệt khác ngoài WebKit (như Chromium của Google). Người dùng iOS tại đây sẽ không còn bị ép buộc dùng "lớp vỏ" Safari cho mọi trình duyệt, mở ra khả năng tối ưu hóa tốt hơn cho Chrome hay Edge trên iPhone.
Đặc biệt, chip NFC – "chén thánh" của thanh toán không tiếp xúc – cuối cùng cũng được mở cho bên thứ ba. Hãy tưởng tượng thay vì thao tác phiền phức hiện tại, người dùng ví điện tử nội địa như PayPay hay Rakuten Pay giờ đây chỉ cần chạm iPhone vào đầu đọc để thanh toán, mượt mà y hệt Apple Pay. Đây là đòn giáng mạnh vào ưu thế độc quyền của Apple Pay tại thị trường vốn cực kỳ ưa chuộng thanh toán không tiền mặt này.
Phản Ứng Trái Chiều Từ Thị Trường
Với 50 triệu người dùng iPhone và đóng góp tới 10% doanh thu App Store toàn cầu, Nhật Bản là pháo đài mà Apple không thể để mất. CEO Tim Cook vẫn giữ giọng điệu ngoại giao quen thuộc về việc "cam kết mang lại sự lựa chọn", nhưng rõ ràng quyền lực của Apple đang bị sứt mẻ nghiêm trọng.
Epic Games, "kẻ thù không đội trời chung" của Apple, ngay lập tức coi đây là chiến thắng cho sự cạnh tranh, dù vẫn thận trọng tuyên bố sẽ giám sát chặt chẽ. Trong khi đó, người dùng Nhật Bản đang bị chia rẽ. Một bên hào hứng vì sắp thoát khỏi sự gò bó, bên còn lại lo ngại chiếc điện thoại bảo mật cao của họ sắp trở nên mong manh hơn trước các nguy cơ lừa đảo trực tuyến.
Các thay đổi này hiện chỉ giới hạn trong biên giới Nhật Bản. Nhưng với việc Hàn Quốc và các quốc gia Châu Á khác đang quan sát rất kỹ, đây có thể chỉ là quân domino đầu tiên đổ xuống trong khu vực, buộc Apple phải suy nghĩ lại về chiến lược kinh doanh toàn cầu của mình.