Sau khi ra mắt dòng mô hình GPT-4.1 mới, báo cáo từ The Information tiết lộ OpenAI sắp phát hành hai mô hình AI có khả năng thực hiện công việc thường dành riêng cho con người: đề xuất thí nghiệm khoa học. Hai mô hình này, được đặt tên là o3 và o4-mini, thuộc dòng mô hình "tư duy trước khi trả lời" (reasoning models) của OpenAI. Chúng được thiết kế để phân tích kỹ lưỡng, tổng hợp thông tin đa lĩnh vực và đưa ra phản hồi chất lượng cao, đặc biệt trong lĩnh vực STEM (Khoa học, Công nghệ, Kỹ thuật và Toán học). Điểm đặc biệt của o3 và o4-mini nằm ở khả năng tổng hợp thông tin từ nhiều lĩnh vực khác nhau, như vật lý, sinh học, hóa học và kỹ thuật. Từ đó, chúng có thể đề xuất các thí nghiệm sáng tạo, thậm chí trong các lĩnh vực phức tạp như phân hạch hạt nhân hoặc phát hiện mầm bệnh. Khả năng này đánh dấu một bước tiến quan trọng trong việc ứng dụng AI vào nghiên cứu khoa học, vượt xa việc chỉ đơn thuần tóm tắt dữ liệu. Sự ra đời của o3 và o4-mini cho thấy xu hướng chuyển dịch sang AI có khả năng tư duy logic và suy luận. Thay vì chỉ xử lý thông tin có sẵn, các mô hình này có thể tự đưa ra giả thuyết và thiết kế thí nghiệm để kiểm chứng. Điều này mở ra tiềm năng to lớn cho việc khám phá những kiến thức mới và giải quyết các vấn đề phức tạp trong khoa học và công nghệ. Mặc dù thông tin chi tiết về giá cả chưa được công bố chính thức, nhưng có tin đồn rằng chi phí sử dụng các mô hình này cho mục đích doanh nghiệp có thể lên tới 20.000 đô la/tháng, cao hơn đáng kể so với gói ChatGPT Pro hiện tại. Điều này cho thấy OpenAI đang nhắm mục tiêu đến các tổ chức nghiên cứu và doanh nghiệp lớn có nhu cầu cao về khả năng phân tích và đề xuất thí nghiệm. Các mô hình o3 và o4-mini đã được giới thiệu thử nghiệm từ tháng 12 năm 2024, với o3-mini được ra mắt vào tháng 1 năm 2025. Hiện tại, chúng đang trong giai đoạn thử nghiệm ban đầu và có thể sớm được phát hành rộng rãi. Các thử nghiệm ban đầu cho thấy o3-mini vượt trội trong các nhiệm vụ liên quan đến STEM, lập trình và toán học, với thời gian phản hồi nhanh hơn so với các mô hình trước đây. Để đảm bảo tính an toàn và trách nhiệm, OpenAI đã áp dụng các kỹ thuật điều chỉnh có chủ ý (deliberative alignment) để kiểm soát phản hồi của các mô hình này. Điều này giúp ngăn chặn việc chúng đưa ra các đề xuất thí nghiệm nguy hiểm hoặc không phù hợp. Sự xuất hiện của o3 và o4-mini có thể cách mạng hóa quy trình nghiên cứu khoa học, cho phép các nhà khoa học khám phá các ý tưởng mới một cách nhanh chóng và hiệu quả hơn. Tuy nhiên, cũng cần lưu ý rằng việc sử dụng AI trong nghiên cứu khoa học cần được thực hiện một cách cẩn trọng và có trách nhiệm, đảm bảo rằng các kết quả được kiểm chứng kỹ lưỡng và không gây ra tác động tiêu cực đến xã hội.
